در آمدی بر منطق

در آمدی بر منطق

درس درآمدی بر منطق جزوه‌ای آموزشی برای تدریس مقدماتی علم منطق است که توسط استاد حجة الاسلام و المسلمین وافی در 18 جلسه تدریس شده است.

تعداد دروس
تعداد دروس
18 عدد
ترم
ترم
پایه 1 - ترم 2
مدت آموزش
مدت آموزش
16:11:00 ساعت
پرسش و پاسخ
پرسش و پاسخ
انجمن تخصصی

نمونه ای از سرفصل های دروس

  • موضوع و فایده علم منطق
  • مباحث منطق تصور و تصدیق
  • بحث الفاظ
  • تقسیمات الفاظ
  • تعریف-معرف
  • اقسام تعریف
  • تصدیقات قضیه و اقسام قضیه
  • تصدیقات استدلال مباشر
  • استدلال مباشر بخش دوم
  • استدلال غیر مباشر
  • توضیحات درس

  • معرفی استاد

  • پرسش و پاسخ

معرفی علم منطق:

منطق، قانون صحیح اندیشیدن و درست فکر کردن است. یعنی قواعد و قوانین منطقی به منزله یک مقیاس و معیار سنجش است که هرگاه بخواهیم درباره برخی از موضوعات علمی یا عقلی، تفکر و استدلال نماییم باید استدلال‌های خود را با مقیاس‌های منطقی ارزیابی کنیم تا به طور اشتباه نتیجه گیری ننماییم. در واقع منطق برای شخصی که از آن استفاده می‌کند، مانند شاقول یا طراز است که بنّا برای تنظیم امور ساختمان از آن استفاده می‌کند. به همین جهت در تعریف منطق گفته‌اند: "منطق ابزاری است (مجموعه قواعد کلی) که مراعات کردن و به کارگیری اصول و ضوابط آن، ذهن را از اشتباه در تفکر و اندیشه باز می‌دارد."

با توجه به تعریف و توضیحات بالا، سه نکته مهم در معرفی و چیستی منطق وجود دارد:

۱- منطق بیان‌گر قواعد کلی و ضوابطی است که روش درست تفکر را در همه عرصه‌های زندگی بشری تعیین می‌کند.

۲- منطق اصل تفکر را به انسان نمی‌آموزد (اصل قوه تفکر به صورت خدادادی در وجود آدمی نهادینه شده است) بلکه روش درست آن را بیان می‌کند.

۳- علم منطق زمانی باعث درست اندیشیدن می‌شود که: اولاً: قواعد منطقی را به‌ خوبی بدانیم. ثانیاً: از قوانین آن در جریان تفکر تبعیت کنیم. ثالثاً: در به‌ کارگیری قواعد و ضوابط منطقی و تطبیق درست آن‌ها بر مصدایق، دقت و مهارت کافی را داشته باشیم.

 

موضوع علم منطق:

قبل از هر چیز لازم است اشاره شود که موضوع هر علم عبارت است از آن چیزی که آن علم در اطراف، احوال، خواص و آثار آن بحث می‌کند. و از آن‌جا که هر علمی باید یک محور مشخص را مورد بحث قرار داده و درباره مسائل مربوط به آن بحث کند، علم منطق نیز محور معینی برای بحث دارد که از آن در اصطلاح منطقی به «معرِّف» و «حجّت» یاد می‌شود، یعنی موضوع و محور مباحث علم منطق یا تعریف‌هاست یا حجت‌ها و استدلال‌ها، و به طور کلی منطق دو چیز می‌خواهد به انسان بیاموزد:

یکی: راه صحیح و درست تعریف کردن و شناساندن.

دوم: راه درست استدلال کردن برای اثبات یک مسأله.

 

فایده علم منطق:

برای روشن شدن فایده منطق لازم است که اول فکر تعریف شود، زیرا تا فکر شناخته نشود، فایده منطق معلوم نخواهد شد. در تعریف فکر گفته‌اند: تفکر عبارت است از مربوط کردن چند معلوم به یک‌دیگر برای به دست آوردن یک معلوم جدید و تبدیل کردن یک مجهول به معلوم. پس تفکر در حقیقت سیر حرکت ذهن از یک مطلوب مجهول به سوی یک سلسله مقدمات معلوم و سپس حرکت از آن مقدمات معلوم به سوی آن مطلوب برای تبدیل آن به معلوم است. ذهن وقتی فکر می‌کند و می‌خواهد از ترکیب معلومات خویش مجهول را برایش معلوم کند باید به آن معلومات شکل و نظم خاصی بدهد. 
منطق به انسان می‌آموزد که این شکل و نظم را چگونه باید انجام داد تا نتیجه حاصل شود، بنابراین فایده و کاربرد منطق این است که حرکت ذهن را در هنگام تفکر تحت کنترل خود قرار می‌دهد تا صحیح نتیجه گیری کند. به عنوان مثال جریان یک استدلال در عالَم ذهن، مانند یک ساختمان است. یک ساختمان آن‌گاه کامل است که هم مصالحش بی‌عیب باشد و هم شکل ساختمان روی اصول و قواعد صحیح ساختمانی باشد. مثلاً اگر گفته شود «زید انسان است و هر انسانی ستمگر است پس زید ستمگر است» این استدلال از نظر شکل و صورت صحیح است اما از نظر ماده و مصالح فاسد است؛ زیرا آن‌جا که می‌گوییم هر انسانی ستمگر است درست نیست اما اگر بگوییم: «زید انسان است، زید عالم است، پس انسان عالم است» ماده و مصالح استدلال صحیح است اما شکل و نظام آن منطقی نیست. بنابراین نتیجه غلط است.

از مجموع آن‌چه بیان شد معلوم می‌شود که فایده منطق این است که خطا سنج است و انسان را از اشتباه در اندیشیدن آگاه می‌کند. چه این‌که مراعات قوانین منطق سبب می‌شود که انسان دچار مشکل در اندیشیدن نشود.

مثلاً در استدلال دوم مشکل آن است که هیچ یکی از دو مقدمه قیاس کلی نیست. در حالی‌که در قیاس شکل اول باید مقدمه اول (صغرا) موجبه باشد، و مقدمه دوم (کبری) کلی باشد. مثلاً منطق به انسان می‌آموزد این گونه صورت قیاس تشکیل شود تا نتیجه حاصل گردد:

زید عالم است. هر عالم علم دارد. پس زید علم دارد. یا بر اساس موازین منطقی این‌گونه باید گفت: زید انسان است، هر انسان مخلوق خداست، پس زید مخلوق خداست.

 

تاریخچه علم منطق:

منطق، به معنای وسیع آن یعنی اندیشه، فکر و از طریق امور و مسایل معلوم، امور و مسائل مجهول را به‌ دست آوردن. واین امری است که در فطرت و سرشت انسان نهفته است و هر انسانی چه عالم و چه غیر عالم، با رهنمای فطرتش همواره به وسیله امور معلوم، امور مجهول را کشف می‌کند. از این نظر نمی‌توان پیشینه تاریخی برای منطق ذکر نمود؛ چون از روزی که انسان خلق شده منطق، معنای یاد شده را داشته است اما علم منطق به عنوان یک دانش مدوّن و با قواعد خاص، از متون یونانی ترجمه شده و به سرعت در میان مسلمین گسترش یافت و اضافاتی به آن ملحق شد و به سر حد کمال رسید. بزرگ‌ترین منطقی که در میان مسلمین تدوین شد، منطق شفای بوعلی سینا است که چندین برابر منطق ارسطو می‌باشد، منطق ارسطو را حنین بن اسحاق از یونانی به عربی ترجمه کرده که به اعتراف بسیاری از کارشناسان از بهترین ترجمه‌های آن منطق محسوب می‌شود.

 

درباره کتاب:

کتاب درآمدی بر منطق، تالیف حجة الاسلام محمود منتظری مقدم، برای کسانی‌ که به تازگی قصد آشنایی با این علم را دارند بسیار مناسب می‌باشد. این کتاب در حدود ۱۸۹ صفحه و در قالب ۲۰ درس، به بیان مطالب اساسی و کلی در مورد علم منطق می‌پردازد. در پایان هر درس، چکیده مطالب آن درس و تعدادی پرسش و یک پژوهش وجود دارد که پرداختن به آنها باعث یادگیری بهتر و تثبیت هرچه بیش‌تر مطالب در ذهن دانش‌پژوه خواهد شد.

مطالب این کتاب به این ترتیب است:

بخش اول: مقدمات

درس اول: چرایی، تعریف و موضوع منطق

درس دوم: مباحث منطق

بخش دوم: منطق تصوّرات

درس سوم: منطق و بحث الفاظ

درس چهارم: نسبت‌های چهارگانه

درس پنجم: تعریف

درس ششم: روش ارائه اقسام تعریف

بخش سوم: منطق تصدیقات (۱): روش درست استدلال به لحاظ صورت

درس هفتم: قضیه و اقسام آن

درس هشتم: استدلال مباشر (۱)

درس نهم: استدلال مباشر (۲)

درس دهم: استدلال غیر مباشر، استقراء، تمثیل و قیاس

درس یازدهم: قیاس استثنایی و اقسام آن

درس دوازدهم: قیاس اقترانی، اقسام و اشکال آن

درس سیزدهم: شرایط قیاس اقترانی

بخش چهارم: منطق تصدیقات (۲): روش درست استدلال به لحاظ ماده

درس چهاردهم: مواد و مبادی استدلال

درس پانزدهم: صناعات خمس؛ برهان

درس شانزدهم: اقسام برهان

درس هفدهم: مغالطه و انواع مغالطه درونی

درس هجدهم: انواع مغالطه بیرونی

درس نوزدهم: جدل

درس بیستم: خطابه و شعر

درباره استاد

  • عرض سلام و وقت بخیر برای تسلط به مباحث منطق آیا ممکن است کتاب، جزوه یا سایتی که تمرینات و مثال های کاربردی فراوان به همراه پاسخ داشته باشد معرفی بفرمایید ؟ مثال های موجود در کتاب و تمرینات سایت بسیار محدود هستند

    مشاهده جواب
  • تعریف برای اینکه درست باشد باید جامع و مانع باشد. تعریف انسان از طریق رسم تام: حیوان + شاعر ( جنس قریب + عرضی خاص) اگر انسان را به این شیوه تعریف کنیم به نظر تعریف جامع نیست زیرا انسان هایی هستند که شاعر نیستند. این مشکل از وجود عرضی خاص در تعریف به وجود می آید(رسم). در حالی که در تعاریفی که از فصل در آنها استفاده میشود چنین مشکلی نیست. انسان: حیوان + ناطق یا جسم + ناطق (حد) آیا برداشت بنده مشکل دارد یا اینکه تعریف به رسم جامع نیست؟

    مشاهده جواب
  • سلام لطفا چند کتاب برای مراحل شناخت وتسلط بر منطق معرفی کنید؟؟

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله و برکاته آیا مثالی از استفاده جدل در کلام حضرات معصومین موجود می‌باشد؟ با تشکر

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله و برکاته در کتاب درسی تناقض و عکس از جمله موارد استدلال مباشر مطرح شده است. اما در کتاب خلاصة المنطق از جمله موارد استدلال غیر مباشر. آیا این از موارد اختلافی می‌باشد یا مطلب به گونه دیگریست؟ با تشکر

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله و برکاته لفظی مانند أسد (با فرض اینکه فقط برای معنی شیر وضع شده است) آیا مختص به حساب می‌آید یا اینکه به صورت مجاز به معنای شجاع به کار می‌رود نمی‌توان آن را مختص دانست؟ اگر نمی‌توان آن را مختص دانست چه نوع لفظی می‌باشد با توجه به اینکه هر دو معنی حقیقی و مجازی را دارا می‌باشد؟ با تشکر

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله و برکاته من متاسفانه خیلی تفاوت بین دلالت عقلی و طبعی رو متوجه نمی‌شم. در کتاب مثال دلالت دود بر آتش و دلالت تب بر عفونت آورده شده است. اما در هر دو مثال، یه رابطه علی و معلولی علمی بین دو دال و مدلول وجود دارد. همچنین انسان هم با مشاهده هر دو پدیده به هر کدام از این دو دلالت رسیده است. ممنون می‌شم اگر توضیح بفرمایید. با تشکر

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله و برکاته سوالی داشتم در مورد تمرین شماره ۲، سوال ۲: 2-کدام مورد، جزء تصوّرات است؟ (درمقابل تصدیق) ۱) آیا گل خوش‌بو است؟ ۲) گل خوش‌بو ۳) ماه آسمان ۴) همه موارد گزینه صحیح گزینه شماره ۴ بیان شده است، اما آیا گزینه ۱ هم تصور است؟ با تشکر از زحمات شما

    مشاهده جواب
  • سلام و روزتون بخیر. تشکر می کنم از سایت خوبتون و همچنین درس منطقی که ارائه می‌دهید. سوالی داشتم از خدمتتون در مورد درس دوم. در درس فرمودین که جمله‌ای مانند <عجب هوای خوبی!> تعجبی نیست و بلکه تصدیق است. آیا این جمله حاکی از یک تصدیق نیست؟ یعنی اینکه <هوا خوب است> مورد تایید هست که باعث بیان این تعجب شده است. با تشکر، تقوائیان

    مشاهده جواب
  • بسم الله الرحمن الرحیم با توجه به اینکه در قضیه طبیعیه میگوییم محمول به مصادیق موضوع تعلق ندارد این جملات اشتباه هستند؟ 1-جنس علی حیوان است 2-نوع علی انسان است

    مشاهده جواب
  • بسم الله الرحمن الرحیم در کلیات خمس برای مثال نوع دستبند طلا است...حال نوع انسان چیست؟آیا ناطقیت است؟ آیا متکلم بودن او است یا....

    مشاهده جواب
  • با عرض پوزش ایمیل بنده entezaremooud.313@gmail.com و شماره همراه بنده ۰۹۳۵۵۱۴۲۶۲۱هست دوباره هم تشکر میکنم کمک کنید

    مشاهده جواب
  • سلام .عرض ادب و احترام به حضور استاد بزرگوار وافی . غرض از مزاحمت بنده غلامرضا میرزایی هستم از طلبه های مدرسه علمیه معصومیه سلام الله علیه قم بودم که متاسفانه بنا به یه سری مشکلات از تحصیل باز ماندم والان که مراجعه کردن برای ادامه تحصیل گفتن فقط باید از تبصره ۱۰۸۸استفاده کنم و موافقت کردن که از تبصره استفاده کنم و فرم های تبصره رو در اختیارم قرار دادن تا خودم درس بخوانم و برای امتحان مراجعه کنم فقط در یکی از بند های این فرم ها باید دو استاد برای بنده به عنوان اصول فقه و فقه امضا بزنن و تایید کنن که با نظارت ایشان این دو درس را خوانده ام بدینوسیله از شما تقاضا دارم در این فرصت حدود یک و نیم سال که دارم و خودم الان دارم درس می خونم و دارم ادبیات ومنطق می خوانم و ظرف این سه ماه ان شالله شروع به خواندن فقه و اصول میکنم خواهش دارم که هر گونه دستور و نظارتی که دارید بفرمایید تا ان شالله بعد از این یکسال لطف کنید و فرم معرفی مرا امضا بفرمایید و بنده حاضرم که شما از من بعد از این مدت هم امتحان شفاهی بگیرید و هم امتحان کتبی .البته الان عضو حوزه مجازی هم هستم با تشکر

    مشاهده جواب
  • چطور با استاد راهنما تماس داشته باشیم؟

    مشاهده جواب
  • فرق مشهورات با مقبولات چیست چرا (با محبت خار ها گل میشود)مقبولات است در صورتی که همه برای شهرت ان ان را قبول دارند نه شخصی که ان را گفته

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمة الله در صفحه 35 کتاب درآمدی برمنطق واقع در درس دوم دو اشکال را می بینم که البته استاد محترم نقدی را بر این مطلب وارد ننمودند. 1. اگر جمله تعجبی مثال زده شده فقط عبارت «گُلِ زیبا!» می بود آنوقت می توان گفت که این یک تصور است اما وقتی نوشته می شود: به به عجب گلِ زیبایی! این پرواضح است که یک تصدیقی شکل گرفته ( هم عبارت به به و هم عبارت عجب هر دو نشان دهنده تصدیق هستند) 2. در تعریف آب : تعریف نوشته شده ما را به تصور دقیقی از آب نمی رساند حداقل بایستی گفته میشد ( مایعی ..... نه ماده ای)

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم و رحمه الله و برکاته انشالله که سالم باشید. در استدلال مباشر نوع تقابل، و در تقابل هم نوع تناقض، میگوییم که باید در ۳ چیز اختلاف داشته باشد: کم و کیف و جهت. و در وحدت هم میگوییم که در ۸ چیز باید وحدت داشته باشد که یکی از آنها وحدت در جز و کل است. چرا ما میگوییم باید قضیه متناقض در کم اختلاف داشته باشد اما در وحدت میگوییم که باید در کل و جز یعنی کمیت وحدت داشته باشند؟ اگر میشه وحدت جز و کل را بهتر توضیح دهید چون اگر اینطور است که با هم مشکل دارند و هر دو یکی چیزی دیگر را که میگویند. با تشکر و سپاس ویژه.

    مشاهده جواب
  • فرقی بین مشترک لفظی و مشترک معنوی و مترادف چیست؟ لطفا با مثال توضیح دهید

    مشاهده جواب
  • مناقشه با تردید چه فرقی دارد و مناقشه چیست ؟ که بعضی جاها دیده می شود مانند ناقش و منقوش و نقوش یکیست ولی مناقشه چیست ؟ امید دارم که دقیق پاسخ خواهید داد همیشه موفق و کامران و شادکام باشید انشا الله

    مشاهده جواب
  • جزوه درآمدی بر منطق ۱ چگونه میتونم تهیه کنم ؟

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم. چرا کتابی نیست برای دانلود کردن؟ ببخشید.

    مشاهده جواب
  • سلام با تشکر و قدردانی این کتاب را استاد تدریس نمی کند کتاب درآمدی بر منطق ویژه فارغ التحصیلان دبیرستان را تدریس میکنند خودم این کتاب را دارم اگر لطف کنید و کتاب درآمدی بر منطق ویژه فارغالتحصیلان دبیرستان را بگذارید ممنون می شوم

    مشاهده جواب
  • با سلام عکس مستوی دو قضیه (هیچ زمینی در درخت نیست) و (هر پیری جوان بوده است )چیست ؟

    مشاهده جواب
  • با عرض سلام، کتاب درآمدی بر منطق: ویژه فارغ التحصیلان دبیرستان را می توان از سایت دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه، به صورت رایگان، به آدرس ذیل دانلود کرد: http://tmd.ir/index.aspx?siteid=255&fkeyid=&siteid=255&fkeyid=&siteid=255&pageid=38949

    مشاهده جواب
  • باسلام در تناقض قرارشد قضیه سالبه کلیه با قضیه موجبه جزییه تناقض داشته باشد و از صدق یکی به کذب دیگری و از کذب یکی به صدق دیگری پی برد پس چرا در این مثال هردو قیضه صحیح می باشد و تناقض ندارند (هر گردی گردو نیست) سالبه کلیه (بعضی گردها گردو هستند) موجبه جزئیه باتشکر

    مشاهده جواب
  • سلام میشه بفرماید که ایا در منطق عکس با نقیض فرق دارد یا نه ؟

    مشاهده جواب
  • با سلام و عرض ادب ،آیا کتاب «آموزش منطق » استاد محسن غرویان ،انتشارات دار لعلم قم یا کتاب منطق سال سوم دبیرستان ، برای مطالعه و فهم بهتر درس منطق استاد وافی مناسب است یا خیر؟

    مشاهده جواب
  • سلام علیکم. تعریف به اعم،تعریف به اخص،تعریف به اخفی که در بخش منطق تصورات آمده است به چه معناست؟

    مشاهده جواب
برای ارسال سوال لطفا وارد شوید.
  • برای مطالعه دروس
    ثبت نام کنید!
×
کارایی بهتر در اپلیکیشن
ارتباط با ما